Prospectief. Retrospectief. Cohortonderzoek. Fundamenteel of translationeel onderzoek. Fase I, II, III of IV? Wie als patiënt te maken krijgt met onderzoekterminologie krijgt al snel een waas voor de ogen. Stichting DUOS, de uro-oncologische studiegroep in Nederland, geeft wat licht in de duisternis.
Tot de criteria waaraan ziekenhuizen moeten voldoen voor DUOS-lidmaatschap behoren een actieve participatie in tenminste twee prospectieve studies, waarin per jaar in totaal tenminste vier patiënten zijn geïncludeerd. Retrospectieve studies tellen niet mee in de criteria. Allereerst: ‘Wat is het verschil tussen prospectief en retrospectief onderzoek?’
Een prospectief onderzoek begint in het heden en gaat door in de tijd. Een retrospectief onderzoek daarentegen kijk achteruit naar een bekende uitkomst, waarbij de factoren worden bepaald die de uitkomst hebben beïnvloed. De retrospectieve onderzoeker heeft het ‘materiaal’ al bij de hand, maar de prospectieve onderzoeker verzamelt informatie naarmate een experiment of studie vordert. Daarmee beantwoordt de prospectieve onderzoeker ook vragen die voor DUOS studies cruciaal zijn, als: “Werkt dit medicijn of deze behandeling?”
Klinisch onderzoek
Of het nu prospectief of retrospectief is, klinisch kanker onderzoek heeft als doelstelling de beste strategie voor diagnose en behandeling van kankeraandoeningen te bepalen en te bekrachtigen. Het kan hier gaan om onderzoek naar nieuwe indicaties, nieuwe technieken voor chirurgische ingrepen, radiotherapie, medische beeldvorming of cel- en gentherapie. Als geneesmiddelen worden onderzocht, gaat het bijvoorbeeld om nieuwe doseringen, nieuwe manieren van toediening of nieuwe behandelingscombinaties. Zonder klinisch onderzoek is er geen vooruitgang in diagnose en/of behandelingen.
Klinisch onderzoek verloopt in vier opeenvolgende fases:
– Fase I: evaluatie van de tolerantie (het goed verdragen) van een nieuw geneesmiddel/behandeling om de aanbevolen dosis ervan te bepalen.
– Fase II: evaluatie van de doeltreffendheid van een behandeling. Hierbij wordt onderzocht of een nieuwe behandeling of een nieuwe combinatie van behandelingen werkzaam is en worden ook de bijwerkingen van de behandeling in beeld gebracht.
– Fase III: vergelijking van de nieuwe behandeling of combinatie van behandelingen met de meest gangbare (standaard-)behandeling.. Als er geen standaardbehandeling (meer) bestaat, wordt de nieuwe behandeling veelal vergeleken met een placebo (een niet werkzame stof).
– Fase IV: nauwgezette opvolging (farmacologische bewaking of pharmacovigilance) van het nieuwe geneesmiddel zodra het op de markt komt.
Fundamenteel onderzoek
Fundamenteel (of basis-wetenschappelijk) kankeronderzoek is erop gericht de mechanismen te begrijpen die tot kanker leiden. Ook dit is onmisbaar in de ontwikkeling van (nieuwe) diagnosemiddelen en behandelingen. In tegenstelling tot translationeel en klinisch onderzoek is het fundamenteel onderzoek meestal onvoorspelbaar in termen van resultaat. Maar dit soort onderzoek ligt wel aan de basis van vooruitgang op lange termijn in de strijd tegen de ziekte.
Translationeel onderzoek
Translationeel onderzoek is de schakel tussen fundamenteel onderzoek en klinisch onderzoek. Doel ervan is het vinden van praktische toepassingen voor nieuwe ontdekkingen in het fundamenteel onderzoek. Multidisciplinaire teams, bestaande uit onderzoekers en clinici, werken samen aan de ontwikkeling en staan in voor tweerichtingsverkeer van de kennis: van de patiënt naar het fundamenteel onderzoek en van het fundamenteel onderzoek naar de patiënt.
De meeste DUOS onderzoeken zijn fase II of fase III klinische studies. Het aantal lopende studies ligt gemiddeld rond de twintig. Op de homepage (www.stichtingduos.nl) vindt u onder ‘studies uro-oncologie’ Prostaatkankerstudies en Blaaskankerstudies. Ook biedt DUOS incidenteel een studie in de categorie Zeldzame Tumoren. Op de DUOS site treft u actuele updates over studies, nieuwe studies waaraan u kunt deelnemen, de participerende ziekenhuizen en de contactpersoon.
Meer op DUOS